Tornistry najmłodszych – złożony problem wagi ciężkiej

Co drugi uczeń w wieku wczesnoszkolnym nosi zbyt ciężki tornister – wynika z raportu Głównego Inspektoratu Sanitarnego. Dane te potwierdzają badania przeprowadzane corocznie przez organizatorów kampanii edukacyjno-informacyjnej Lekki Tornister. Jest jednak światełko w tunelu. W szkołach objętych V edycją projektu liczba uczniów, u których waga plecaka z powodu zbędnej zawartości przekraczała 10 proc. masy ich ciała, zmniejszyła się siedmiokrotnie. Realizatorzy akcji już zapowiadają jej VI edycję.

Według zaleceń Głównego Inspektoratu Sanitarnego waga szkolnego plecaka nie powinna przekraczać 10-15 proc. masy ciała dziecka. Tymczasem tornistry bywają o wiele cięższe, przewyższając wspomniane wytyczne nawet czterokrotnie. Zespół projektu Lekki Tornister od 2011 roku obok wagi plecaków sprawdza również ich zawartość. Z badań fundacji wynika, że na podwyższony ciężar tornistrów wpływ mają nie tylko podręczniki i zeszyty, ale w wielu przypadkach również rzeczy zbędne, które dzieci zabierają do szkoły: dodatkowe piórniki, szklane butelki, ciężkie termosy i… zabawki. U rekordzisty aż 77% zawartości plecaka stanowiły przedmioty niepotrzebne podczas lekcji. Często zbyt dużo ważą same tornistry – nawet do 2 kg!

Problem jest bardzo złożony i nie pojawił się dzisiaj, wczoraj czy 10 lat temu. Zmagamy się z nim od wielu lat nie tylko w Polsce, obecny jest również w innych krajach. W znalezieniu rozwiązania kluczowa będzie synergia działań instytucji publicznych, organizacji pozarządowych, rodziców, nauczycieli i samych uczniów. Bez współdziałania i edukacji żadne zmiany nie przyniosą satysfakcjonujących nas efektów – twierdzi Agnieszka Łesiuk, dyrektor ds. projektów i komunikacji w Fundacji Sensoria organizującej projekt Lekki Tornister.

Zgodnie z przepisami, szkoły powinny zapewnić uczniom miejsce do pozostawienia podręczników i przyborów lekcyjnych. Duża część placówek, daje dzieciom taką możliwość, jednak nadal nie rozwiązuje to w pełni kwestii przeciążonych plecaków.

Od blisko 7 lat prowadzimy działania mające na celu zwrócenie uwagi na przeciążone plecaki oraz profilaktykę wad postawy. Dzięki rozbudowie formuły naszego projektu, zwiększeniu zasięgu, a w szczególności atrakcyjnym materiałom edukacyjnym w końcu widzimy poprawę, a efektywność naszych działań znacznie wzrosła – wyedukowaliśmy blisko 80 tys. dzieci oraz 4 tys. nauczycieli w całej Polsce. Jesteśmy już gotowi do rozpoczęcia VI edycji projektu. Za chwilę rusza rekrutacja – mówi Agnieszka Łesiuk.

Na bazie prowadzonych badań oraz zebranych doświadczeń organizatorzy kampanii Lekki Tornister opracowali skuteczne narzędzia skierowane do najmłodszych, rodziców i nauczycieli. Powstały słuchowisko oraz piosenka, które okazały się edukacyjnym strzałem w dziesiątkę. Dzieci nie tylko chętnie słuchały, ale również śpiewały i wykonywały prosty układ choreograficzny. Nauczyciele z zaangażowaniem przeprowadzali lekcje poświęcone właściwemu pakowaniu szkolnych plecaków i dbaniu o prawidłową postawę ciała. Nagrodą dla najbardziej aktywnej szkoły były szafki dla najmłodszych. Dzięki podjęciu współpracy z Głównym Inspektoratem Sanitarnym udało się zwiększyć zasięg i dotrzeć do jeszcze większej liczby placówek z całej Polski. Projektem objęto aż 722 szkoły.

By sprawdzić efektywność realizowanych działań, w wybranych placówkach zespół kampanii przeprowadził akcję ważenia oraz kontroli tornistrów. Zostało nią objętych 510 dzieci. Sprawdzano: wagę poszczególnego ucznia, ciężar jego plecaka (zarówno pustego, jak i z zawartością), wagę rzeczy niezbędnych do nauki w danym dniu oraz tych, które dziecko zabrało ze sobą, a które nie były mu potrzebne.

- W porównaniu do poprzedniej edycji plecaki wraz z całą zawartością były o ponad pół kilograma lżejsze. Dzieci z placówek objętych naszym programem zabierały do szkoły średnio o 0,88 kg mniej niepotrzebnych przedmiotów, a liczba uczniów, u których waga tornistra z powodu zbędnej zawartości przekraczała 10 proc. masy ich ciała, zmniejszyła się aż siedmiokrotnie – mówi Agnieszka Łesiuk. – To dowód na to, że skuteczna edukacja może przyczynić się do zmniejszenia skali problemu. Cieszymy się, że pojawiają się pomysły kolejnych działań i kampanii dotyczących profilaktyki wad postawy i mających na celu zniwelowanie problemu przeciążonych tornistrów najmłodszych. Z chęcią podzielimy się swoim doświadczeniem i pomożemy w ich tworzeniu.

V edycję kampanii Lekki Tornister patronatem honorowym objęli: Minister Edukacji Narodowej, Rzecznik Praw Dziecka oraz Kuratoria Oświaty z całej Polski.

Projekt Lekki Tornister zakłada diagnozowanie problemu w formie badań oraz wsparcie dla szkół podstawowych poprzez wdrożenie programu edukacyjnego z zakresu profilaktyki pierwszorzędowych wad postawy, motywowanie uczniów do prawidłowego i zdrowego trybu życia, jak również zwrócenie uwagi dzieciom, ich rodzicom, opiekunom i nauczycielom na problem przeciążonych plecaków będących przyczyną wad postawy. Do kluczowych elementów programu należą: lekcje w szkołach, spotkania edukacyjne, akcja ważenia plecaków oraz możliwość sfinansowania placówkom zakupu szafek szkolnych.

Partnerem akcji jest Główny Inspektorat Sanitarny (www.gis.gov.pl), którego misją jest nadzorowanie i kreowanie działań w zakresie zapobiegania i minimalizacji negatywnych skutków zdarzeń w obszarze zdrowia publicznego poprzez zarządzanie Państwową Inspekcją Sanitarną. Patronami honorowymi są Minister Edukacji Narodowej oraz Rzecznik Praw Dziecka. Do akcji włączyli się także znani polscy aktorzy, m.in. Sonia Bohosiewicz, Magdalena Różczka, Anna Cieślak, Jarosław Boberek oraz Zbigniew Zborowski, którzy użyczyli głosów postaciom edukacyjnego słuchowiska „Lekki Tornister i Zielona Kropeczka” będącego częścią pakietu dla szkół uczestniczących w kampanii.

Więcej o kampanii na: www.lekkitornister.org

Zapowiedź słuchowiska „Lekki Tornister i Zielona Kropeczka”: https://youtu.be/nzSnoRSzsN8